Otto von Kotzebue (1788-1846) to rosyjski oficer marynarki, ale przede wszystkim podróżnik i odkrywca. Swoją pierwszą wyprawę dookoła świata odbył w latach 1803-1806 na statku „Nadieżda” pod dowództwem I. Kruzenszterna. Kolejnymi dwoma dowodził już sam. Dzienniki z tych wypraw – na brygu „Rurik” w latach 1815-1818 oraz na okręci „Priedprijatie” w latach 1923-1926 – są fascynującą lekturą dla żeglarzy, oceanografów, polarników i wszystkich zainteresowanych odkryciami geograficznymi. Kotzebue był człowiekiem o szerokich zainteresowaniach. Jego barwne i ciekawe opisy zawierają wiele cennych informacji nawigacyjnych, geograficznych i etnograficznych. Szczególnie wartościowe wydają się relacje dotyczące życia mieszkańców rosyjskiej wtedy Alaski, Kalifornii czy Wysp Marshalla. Odkrył wiele wysp i atoli. Rosjanie próbowali też zawładnąć Hawajami. Opisy ludzi na wyspach Pacyfiku są egzemplifikacją modnej koncepcji filozoficznej „życia zgodnie z naturą” i ciekawym porównaniem rozwoju społeczeństw izolowanych i europejskich na początku XIX w. Opowieść Kotzebue o buncie na statku „Bounty” i uciekinierach, którzy założyli kolonię na wyspie Pitcairn, jest mało znaną i niezwykle barwną historią słyszaną od jej uczestników. Bogaty język przypomina teksty gdańszczanina J.A. Forstera, uczestnika wyprawy J. Cooka, na którego Kotzebue często się powołuje. Kotzebue nie znalazł przejścia północno-zachodniego z Cieśniny Beringa na Atlantyk, co było głównym celem jego polarnej arktycznej wyprawy, dokonał jednak wielu ważnych odkryć. [Aspra-JR, 2012]

STRUKTURA I KANAŁY NADZORU PARTYJNEGO NAD NAUKA HISTORYCZNĄ W ZSRR I KRAJACH "WSPÓLNOTY SOCJALISTYCZNEJ": Partyjne instytucje zarządzania nauką ; Placówki dyplomatyczne ZSRR w Polsce i ich rola w informowaniu KC WKP (b)/KZPR o sytuacji w kraju oraz sprawowaniu kontroli nad nauką ; Mechanizmy podejmowania decyzji. 2. KONTAKTY HISTORYKÓW POLSKI I ZSRR ORAZ NADZÓR POLITYCZNY NAD WYMIANA NAUKOWĄ W PIERWSZYCH LATACH POWOJENNYCH: Nadzór nad współpracą i kontaktami naukowymi ; Działalność historyczno-propagandowa w Polsce ; Wymiana fachowej literatury historycznej w ramach kontaktów indywidualnych ; Sprawa współpracy Borisa Grekowa z "Czasopismem Prawno-Historycznym" ; Instytucjonalna wymiana historycznej literatury naukowej ; Pierwsze wizyty sowieckich historyków w Polsce. 3. POWSTANIE OŚRODKA NAUKOWEGO ZAJMUJĄCEGO SIĘ PROBLEMATYKĄ HISTORII POLSKI W ZSRR: INSTYTUT SŁOWIANOZNASTWA I "NOWY RUCH SŁOWIAŃSKI": Wyprawa do krajów bałkańskich ; Kongres Slawistów 1948 roku ; Zmierzch "nowego ruchu słowiańskiego". 4. HISTORIA I IDEOLOGIA W ZSRR: UWARUNKOWANIA PRAKTYKI: „Prorobotačnye kampanij" w ZSRR drugiej połowy lat 40. i początku lat 50 ; Obiektywizm burżuazyjny i kosmopolityzm w sowieckiej nauce historycznej ; "Obiektywizm burżuazyjny" w Instytucie Słowianoznawstwa ; Walka z "kosmopolityzmem" i "obiektywizmem burżuazyjnym" w Polsce ; I Kongres Nauki Polskiej i Konferencja Metodologiczna Historyków Polskich w Otwocku - rola Moskwy. 5. PARTYJNA NAUKA HISTORYCZNA W ZSRR I W POLSCE: System partyjnej edukacji historycznej w ZSRR ; KC WKP(b) i początki polskiej historycznej nauki partyjnej ; Rok 1950 - zwiększona aktywność historyków partyjnych ; Propozycje Tadeusza Daniszewskiego i ich efekty ; Pierwsze kroki - Instytut Kształcenia Kadr Naukowych ; Próby wypracowania w partyjnych instytucjach historycznych sowieckiej wersji najnowszej historii Polski ; Problem Komunistycznej Partii Polski a kontakty polskiej i sowieckiej partyjnej nauki historycznej ; Próba napisania "Krótkiego kursu historii PZPR" ; Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi i Komunistyczna ; Partia Zachodniej Ukrainy w partyjnej narracji historycznej. 6. WPŁYW ZMIAN W ZSRR NA SYTUACJĘ W POLSCE W LATACH 1953-1956: Okres "perenastrojki" ; Rewolucja 1905 roku - nowy temat badawczy ; Obawy Moskwy przed rozszerzeniem współpracy ; Działalność rewizjonistyczna w humanistyce polskiej - reakcja Moskwy ; Instytut Polsko-Radziecki. 7. TWORZENIE MARKSISTOWSKIEJ ISTORII POL'ŠI : WIEDZA "OBJAWIONA" A WIEDZA EMPIRYCZNA: Marksistowska synteza państw słowiańskich ; Pierwszy tom Istorii Pol'ši - porażka wizerunkowa ; Dyskusje i problemy podczas omawiania drugiego tomu sowieckiego podręcznika ; Dyskusja wokół trzeciego tomu Istorii Pol'ši jako odbicie procesów demokratyzacji nauki historycznej w Polsce. 8. UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓW ARCHIWALNYCH W POLITYCE MOSKWY: Regulacje dotyczące dostępu do archiwów w ZSRR ; Archiwum Kominternu i badania nad historią polskiego ruchu komunistycznego ; Problem "peremennyheŝ" archiwów i "trofejnyh" polskich dokumentów. 9. FUNDAMENTALNE PROJEKTY EDYCJI ŹRÓDŁOWYCH: Publikacja dokumentów dotyczących powstania styczniowego ; Dokumenty dotyczące historii stosunków polsko-sowieckich. 10. KONTAKTY NAUKOWE W LATACH 1957-1964. POWSTANIE KOMISJI HISTORYKÓW ZSRR I POLSKI: Zwiększenie wymiany naukowej między ZSRR i PRL ; Próby intensyfikacji wymiany naukowej z ZSRR - Adam Schaff ; Komisja Historyków Polski i ZSRR. 11. OD TRIUMFU DO UPADKU NIKITY CHRUSZCZOWA: HISTORIA W RELACJACH MIĘDZYPARTYJNYCH PZPR I KPZR (1957-1964): Problem oceny II wojny światowej ; Ziemie wschodnie, powstanie warszawskie ; Propagandowe wykorzystywanie uroczystości historycznych ; Polityka wydawnicza ; Armia Krajowa i Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie ; Polityka Moskwy wobec zjazdów historyków polskich ; Moskwa wobec ideologicznej ofensywy PZPR: nauka historyczna.