I. SPECYFIKA ADOLESCENCJI WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE: 1. Czym jest dorastanie? ; 2. Młodzież jako grupa społeczna - szanse i zagrożenia ; 3. Potrzeby i zadania stadium adolescencji: Potrzeby psychiczne młodzieży ; Zadania rozwojowe adolescencji ; BLOK EKSPERCKI: Świat i młodzi, świat młody - perspektywa socjologa i teologa, dr hab. Paweł PRšFER, prof. AJP ; 4. W jaki sposób nastolatek spostrzega siebie i swoje ciało? ; 5. Kryzys adolescencyjny: istota i przebieg: Formowanie tożsamości ; Konteksty rozwoju tożsamości: Rodzina ; Grupa rówieśnicza ; Kultura ; 6. Autodestruktywność i współwystępowanie zachowań problemowych jako odpowiedź na kryzys adolescecncyjny ; BLOK EKSPERCKI: Próbując zrozumieć zachowania nastolatków - perspektywa psychologa rozwojowego, mgr Mateusz WILIŃSKI: 7. Problemy współczesnej młodzieży w doniesieniach z badań: Fizjologia układu nerwowego ; Ocena siebie - ocena ciała ; Młodzi a media ; Zdrowie psychiczne nastolatków ; Podsumowanie ; II. ZABURZENIA ODŻYWIANIA i NIEPRAWIDŁOWE ZACHOWANIA JEDZENIOWE: 1. Czym są zaburzenia odżywiania? ; 2. Klasyfikacja, diagnoza, rozpowszechnienie, leczenie ; BLOK EKSPERCKI: Trudności diagnostyczne - perspektywa psychoterapeuty, dr Magdalena GRABOWSKA: Jadłowstręt psychiczny ; Bulimia psychiczna ; Zespół jedzenia kompulsywnego ; Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu jedzenia ; Ortoreksja psychiczna ; Dysmorfia mięśniowa ; Diabulimia ; 3. Uwarunkowania i mechanizm (nie)jedzenia: Czynniki biofizjologiczne ; BLOK EKSPERCKI: "Drugi mózg" (oś jelita - mózg) - perspektywa neuropsychologa, dr hab. Aneta BORKOWSKA: Czynniki społeczne ; Czynniki kulturowe ; 4. Problemy jedzeniowe i spostrzeganie ciała przez młodzież w doniesieniach z badań ; Podsumowanie ; III. SAMOUSZKODZENIA UMIARKOWANE: 1. Czym są samookaleczenia? ; 2. Klasyfikacja, diagnoza i rozpowszechnienie samookaleczeń ; 3. Różnicowanie samookaleczeń i samobójstw ; 4. Okaleczanie ciała a płeć ; BLOK EKSPERCKI: Autodestruktywność młodzieży - perspektywa seksuologa, prof. dr hab. Maria BEISERT, dr Agnieszka IZDEBSKA ; 5. Zrozumieć osobę okaleczającą się: Motywy i funkcje samookaleczeń ; BLOK EKSPERCKI: Gdy ciało się zmienia - perspektywa psychoterapeuty, mgr Iwona JÓŹWIAK, mgr Mateusz WILIŃSKI: Jawnie formułowane intencje ; Funkcje psychologiczne ; Bio-psycho-kulturowo-społeczny model wyjaśniania samookaleczeń: Odległe czynniki ryzyka ; Mechanizmy pośredniczące: Czynniki neurofizjologiczne ; Czynniki intrapsychiczne ; Czynniki interpersonalne ; Podsumowanie ; IV. ZABURZENIA UŻYWANIA ALKOHOLU: 1. Alkohol, napoje energetyczne, upijanie się - ustalenia terminologiczne ; 2. Używanie alkoholu i psychodrinków - epidemiologia w świetle wyników badań ; 3. Diagnoza i różnicowanie różnych wzorów picia alkoholu ; 4. Uwarunkowania oraz mechanizm zaburzenia używania alkoholu: Determinanty zaburzeń używania alkoholu ; Mechanizmy rozwoju uzależnienia i powstawania głodu alkoholowego: Mechanizmy uzależnienia ; Mechanizmy głodu alkoholowego ; 5. Somatyczne i psychospołeczne funkcjonowanie osób z zaburzeniami używania alkoholu: Skutki somatyczne ; kutki psychospołeczne ; BLOK EKSPERCKI: Młodzi i alkohol - perspektywa psychoterapeuty, dr Ewa WOJTYNKIEWICZ: 6. Zrozumieć osobę uzależnioną i jej bliskich ; 7. Leczenie i psychoterapia zaburzeń używania alkoholu ; 8. Używanie alkoholu w doniesieniach z badań ; Podsumowanie ; V. ZABURZENIA UŻYWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH: 1. Narkotyki i paranarkotyki - ustalenia terminologiczne ; 2. Epidemiologia w świetle wyników badań ; 3. Diagnoza i różnicowanie ; 4. Uwarunkowania i fazy przyjmowania narkotyków i para narkotyków: Determinanty sięgania po narkotyki i para narkotyki ; BLOK EKSPERCKI: Młodzi i narkotyki oraz dopalacze - perspektywa profilaktyka, mgr Agnieszka NOCULAK, mgr Aneta OKONIEWSKA ; Mechanizm i fazy uzależnienia narkotycznego ; 5. Konsekwencje używania narkotyków i para narkotyków: Funkcjonowanie somatyczne ; Funkcjonowanie psychiczne ; Funkcjonowanie społeczne ; 6. Leczenie i psychoterapia ; BLOK EKSPERCKI: Nastolatek w poradni profilaktyki i leczenia uzależnień - perpektywa terapeuty, mgr Magdalena MšLLER-KSYCKA ; 7. Narkotyki i dopalacze w świetle wyników badań ; Podsumowanie ; V. PREWENCJA ZACHOWAŃ AUTODESTRUKTYWNYCH: 1. Wprowadzenie ; 2. Prewencja w obrębie instytucji - ujęcie systemowe ; 3. Poziom międzyinstytucjonalny ; 4. Poziom instytucji: Rola dorosłych opiekunów: nauczycieli i innych pracowników szkoły ; Rola osób pierwszego kontaktu. Zespół kryzysowy ; Psychoedukacja personelu i młodzieży szkolnej ; Postępowanie na terenie szkoły. Od obserwacji sygnałów ostrzegawczych do interwencji: Jak pracownicy szkoły dowiadują się o istnieniu problemu? ; Jak rozmawiać z nastolatkiem? Podstawowe zasady komunikacji w obliczu niepokojących zachowań ; Skierowanie nastolatka do osoby pierwszego kontaktu ; Interwencja na terenie szkoły ; Współpraca z rodzicami ; Procedura postępowania na terenie szkoły ; 5. Poziom relacji wychowawca - uczeń: Szczególne znaczenie relacji międzyludzkiej ; Postawa wobec nastolatka przejawiającego zachowania autodestruktywne ; 6. Poziom osobisty dorosłego opiekuna młodzieży.

Wstęp - cele, metoda, organizacja badania. Ryzyka jako obszar analiz socjopedagogicznych ; R. I. Zachowania ryzykowne nastolatków - zjawisko, skala, charakter. Wyniki badań i ich analiza ; R. II. Ujęcia teoretyczne badanych problemów. Zachowania ryzykowne nastolatków w dobie ponowoczesności - próba socjopedagogicznej analizy problemu. Delegacje profilaktyczne: 1. Wprowadzenie. Zachowania ryzykowne - kluczowe tendencje i ich następstwa ; 2. Społeczeństwo ryzyka - ujęcie socjologiczne z odniesieniem psychologicznym ; 3. Przyczyny zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży - wybrane ujęcia: źródła zachowań ryzykownych w świetle teorii naukowych, najważniejsze czynniki sprzyjające zachowaniom ryzykownym, poszukiwania wspólnych uwarunkowań zachowań ryzykownych - wyniki wybranych badań ; 4. Nowe przestrzenie i modele ryzyka: kluczowe zagrożenia - co jest i co będzie problemem, wyzwania dla profilaktyki szkolnej i powszechnej ; 5. Widzę i popieram dobro, ale czynię zło - antropologia biblijna odpowiedzią na ponowoczesne kryzysy: kim jesteś homo sapiens?, skąd zło na świecie?, wchowywać do wartości - aksjologiczne podstawy wychowania ; 6. Rodzina jako podstawowy czynnik ochronny przed zachowaniami ryzykownymi: modele spędzania czasu wolnego, Meandry nowych technologii, wpływy rodzinne - wnioski ; Próba podsumowania. Tezy do skutecznej profilaktyki ; Try to sum up. Theses for effective prevention.

Redagowane przez prof. Mariusza Jędrzejko i ks. prof. Romana Sieronia prace słyną ze swej psychospołecznej wartości podejmowanego tematu, autentycznej troski o wchodzące w dorosłe życie pokolenie młodych Polaków, cennego łączenia wymiarów praktycznego z naukowym. Opracowania te zawierają wiele konkretnych, uporządkowanych treści, które przygotowywane są w sposób przejrzysty, przystępny dla czytelnika, a jednocześnie udokumentowany badawczo i zawierający odwołania do licznych źródeł. Stanowią cenny materiał edukacyjny, przydatny w zastosowaniu profilaktycznym i wychowawczym. Wyrosłe z praktyki i badań naukowych sugestie zawarte w publikacji Zachowania ryzykowne nastolatków mające na celu doskonalenie działań edukacyjnych, wychowawczych i profilaktycznych mają sens i zasługują na uznanie. Troska o młode pokolenie jest bowiem zadaniem o szczególnej doniosłości, wymaga stałej obserwacji i uwzględniania potrzeb wynikających ze zmieniającej się rzeczywistości. Kształtowanie postaw innych wiąże się z nieodzownością permanentnego formowania siebie, pogłębiania wiedzy i doskonalenia własnych metod pracy. Publikacje, takie jak recenzowana książka, mogą być w tym pomocne. [dr hab. Urszula Dudziak, prof. KUL]

R. 1. Cuberuzależnienia, fonoholizm, nałogowe korzystanie z Internetu, czy CYBERZABURZENIA: R. 2. Specyfika cyfrowych relacji i aktywności a cyberzaburzenia ; R. 3. Sygnały o zbliżającym się cyberzaburzeniu. Kluczowe błędy rodziców. Wskazówki diagnostyczne ; R. 4. Kierunki diagnozy i terapii przy cyberzaburzeniach - wybrane zagadnienia ; R. 5. Znaczenie snu w rozwoju dziecka. Nadużywanie TC jako predykator cyberzaburzeń ; R. 6. Domowa edukacja medialna - krótki poradnik praktyczny, jak modelować relacje dziecka - nowe technologie cyfrowe ; R. 7. Właściwa organizacja czasu. Metody modelowania aktywności dzieci i nastolatków poza technologiami cyfrowymi.