I. OBSZARY WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO: Zbędni, odtrąceni i niechciani - wykluczeni! ; Wykluczenie społeczne w dobie kryzysu ; Wykluczenie społeczne problemem współczesnego świata ; Ubogi w kulturze symulakrów ; Prekariat jako fenomen współczesnego wykluczenia społecznego. Analiza socjologiczna ; Wykluczenie społeczne (ekonomiczne, cyfrowe, polityczne, przestrzenne) i jego wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy regionu ; Psychologiczne skutki wykluczenia społecznego ; Wykluczenie społeczne osób chorych psychicznie ; Wykluczanie edukacyjne wśród młodzieży - przypadek gimnazjalistów z południa Polski ; Bezrobotni - pariasi XXI wieku ; Wykluczenie polityczne jako aspekt życia społecznego w Polsce. II. NOWY WYMIAR WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO - WYKLUCZENIE CYFROWE: Ewolucja wykluczenia cyfrowego. Od dostępu po kompetencje i użytkowanie ; Przyczyny i skutki wykluczenia informacyjnego w społeczeństwie informacyjnym i gospodarce opartej na wiedzy ; Alea, iacta est - kości zostały rzucone, czyli wykluczenie cyfrowe a gospodarka oparta na wiedzy ; Wykluczenie cyfrowe jako szczególny przykład wykluczenia społecznego w gospodarce opartej na wiedzy ; Gospodarka oparta na wiedzy a wykluczenie cyfrowe. Analiza porównawcza nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej ; Zjawisko e-wykluczenia w Polsce. Analiza własna ; Mazowieckie wykluczenie cyfrowe ; Wykluczenie cyfrowe czynnikiem podziału społecznego. Instytucjonalne formy przeciwdziałania na przykładzie gminy Włoszczowa) ; Uprawnienia wynikające z art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jako instrument przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu osób niepełnosprawnych ; Delimitacja wykluczenia cyfrowego w zamówieniach publicznych. III. MINIMALIZACJA WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO - PROGRAMY I DZIAŁANIA: Znaczenie spółdzielczości w walce z wykluczeniem społecznym i finansowym ; Spółdzielnie socjalne jako sposób na wykluczenie społeczne ; Działalność Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu spowodowanemu nieświadomością prawną na przykładzie Okręgowego Inspektoratu pracy w Rzeszowie ; Analiza strategii minimalizacji wykluczenia społecznego i ekonomicznego na przykładzie działania publicznych i katolickich szkół licealnych.