Przedmowa - próba oglądu przedpola tematyki: "Własny pokój" pedagogiki w kulturze. Od świata granic do świata horyzontów ; Poszukiwanie - przeszukiwanie jako bieguny złożoności badawczej ; Zyski symboliczne i profity duchowe, czyli projekcje celów badań ; Rekonstruowanie kryzysu teorii w naukach humanistycznych? Jakie są jego przyczyny? ; O wdrażaniu i upowszechnianiu kultury - perspektywa pedagogiczna. Cz. I. PEDAGOGIKA MIĘDZY TROPAMI KULTURY (PROBLEMY METODOLOGICZNE). Rozdz. I. Przesłanki metodologiczne i historyczne rozważań dla postulatu integralności badawczej w pedagogice: W stronę specjalizacji tworzącej specjalności "wyższego rzędu" (T. Kotarbiński) i nową profesjonalizację (R. Nycz) ; O dwóch postawach programowych pedagogiki: strukturalnej i funkcjonalnej ; Dwa typy autonomii w rozwoju ; Funkcjonalne podejście do relacji kultura - pedagogika ; Podejście strukturalne do relacji pedagogika - kultura ; Problem strukturalnej integralności pedagogicznej w myśleniu i działaniu edukacyjnym ; Dominujące, tradycyjne wersje integralności ; Strukturalna integralność jako zagubiony trop (o obrazie złożoności edukacji w pedagogice międzywojennej): H. Rowid za B.F. Trentowskim, J. Mirski i Z. Mysłakowski ; W stronę integralności post-konwencjonalnej. Rozdz. II. Zysk symboliczny w pedagogice. O odzyskiwaniu, pozyskiwaniu i wyzyskiwaniu kultury (tropy projektujące): Ontologika pedagogiki i kultury. O paradoksalnej ontologii i epistemologii między (inter) i wobec (versus) ; Koncepcja wymiany dóbr kultury (P. Bourdieu). Zysk symboliczny versus "symboliczne" zyski ; Dialektyka pożytków, zysków i interesów symbolicznych dla pedagogiki w warunkach "globalnej ekonomii kulturowej" (A. Appadurai) ; O trzech typach integracji i zysku symbolicznego pedagogiki z kultury. Integrowanie zysków czy zysk z integralności pedagogiki i kultury? ; Odzyskiwanie ontycznej integralności ; Odzyskiwanie integralności w rozwoju pełnej tożsamości płci ; Odzyskiwanie dzikości, czyli pedagogiczny sen(s) integralności u źródeł (A. Nalaskowski): Dzikość jako kategoria dla pedagogiki, Dzikość w cieniu istotowego sporu natury i kultury, Zdziczała socjalizacja i naturalna desocjalizacja? Co jest do zyskania? ; Wampiryzm w refleksji kulturowej, czyli o odzyskiwaniu fragmentu porządku symbolicznego: Ontologia wampiryzmu jako symbol dynamiki pracy umysłowej, Wampir i Cień człowieka, Wampir jako osobowość prześladowcza, Wampir jako symbol/miejsce zdziczenia i innych "wulgarnych" żywiołów, Wampiryczna rodzina, czyli o obcowaniu z grobami, Symbolika krwi - przemieszczenia pedagogiczne ; Pozyskiwanie integralności dyskursywnej - komunikowanie humanistycznej wrażliwości ; Wyzyskiwanie epistomologicznej integralności. Pakt poznawczy i zwłoki metodologiczne (J. Sławiński) między wiarowiedzą i władzowiedzą ; Dyskursy możliwe (D. Ulicka) kulturowej (treści) pedagogiki. Rozdz. III. Pedagogika wobec kultury (tropy ramowe): Jaka kultura? (L. Witkowski). Jaki paradygmat? (B. Śliwerski). Jakie (tropy) pedagogiki? ; Wyobraźnia antropologiczna (A. Mencwel) i jej przedłużenia w pedagogice antropologicznej (K. Ablewicz) i antropologii pedagogicznej (R. Schulz) ; "Całopsychocielesność", "mikroantropologia psychoanalityczna"(D. Danek) i humanizm przyszłości. Kierunki przemian metodologii a pedagogika z kultury ; Potrzeba refleksji gender w pedagogice czy potrzeba gender pedagogiki? ; O "dyskretnych" i "przekornych" pedagogiach (Z. Kwieciński). Nośność pedagogiczna tekstów kultury do wyzyskania dla pedagogii "pobocznych" ; Trzy typy relacji pedagogiki i kultury: wobec (pedagogika kultury), z (pedagogika z wnętrza kultury) i między (pedagogika kulturowa). Rozdz. IV. Postkonwencjonalna integralność (tropy-fragmenty): Wnętrze kulturowe i jego twórcze napięcie ; Granice jako sposób życia kultury (M. Bachtin) ; Linie przecięć semantycznych i krzyżowa komunikacja (J. Łotman) ; Rozproszone hybrydy kultury czy/i małe tożsamości? ; Obsesja fragmentem i strzępki nowego realizmu (K. Lupa) ; Upór fragmentów wobec hegemonii całości ; Fragment jako opór uwagi wobec przyczynowości i linearności dyskursywnej ; Wybalansowanie wielości, czyli fragment i całościowość jako jedność w kulturze (G. Simmel). Rozdz. V. O szczelinach istnienia kultury i poznania humanistycznego (tropy pomocnicze dla pedagogiki): Prześlizgiwanie się pojęcia między parcjalnością a intencją całości. Dynamiczny relacjonizm (K. Mannheim) ; Promieniowanie sensów do osobistego podjęcia. Iskrząca prawda w drobinach znaczących, uwadze i ich spotkaniu (J. Brach-Czaina) ; Prześwitywanie prawdy w istotowym sporze między "Skrywającą ziemią" i "Otwartym świata" (M. Heidegger): problem dzieła ; Przebłyskiwanie sensów tekstu w teraźniejszości i przeczucie skoku. Sprzeczne tendencje strukturalne w dynamice rozwoju kultury i pedagogiki ; Eksplodowanie informacji (J. Łotman). Status poznawczy krótkich spięć na granicy języków kultury ; Przeszukiwanie humanistyki wobec zadania (p)oszukiwania wiedzy (pomocnicze rozważania do analizy relacji: zgodności metody i przedmiotu badań wobec godności podmiotu badań w pedagogice). Cz. II. PRÓBY PEDAGOGICZNEGO MYŚLENIA WOBEC OPORU JĘZYKA. TEKST KULTUROWY MIĘDZY OPOREM A TWÓRCZOŚCIĄ (METODA VERSUS ZYSK SYMBOLICZNY). Rozdz. VI. Metodyczny eklektyzm - awangrada (innej) integralności czy przestrzeń poznawcza pedagogiki?: Metodyczny eklektyzm (P. Sztompka) między erudycją a czujną samokontrolą ; Eklektyzm w krytyce estetów, doktrynerów i purystów, czyli "nieelegancka", "niesłuszna" i "niepoprawna" twórczość ; Eksperymentowanie między strategią Chopina a strategią Beethovena ; Rozrywanie dyskursywnej (mega)narracji: "rumowiska" kultury (W. Benjamin) i "wieczną" wartość "śmietnika" (T. Kantor) dla pedagogiki. Rozdz. VII. Eseistyczność jako tryb próbowania poznawczego w pedagogice: Kompilacja tekstów: grabież, przemyślne pasożytnictwo intertekstualna współpraca? ; Myślące siebie myślenie, czyli zyski z para-doksa-lności eseju ; Konstruowanie oboczności, czyli esej jako mimikra trybu percepcji ; Esej jako "raz wydarzająca się metodologia" ; Esej jako kategoria podejrzana i podejrzliwa w pedagogice ; Esej w roli re-kreacji ; Twórcze napięcie między para i doksa, czyli miejsce eseju między siłami konserwatywnymi i konserwującymi ; Eseistyczny opór, czyli "sytuacja wielokrotnego nieustabilizowania" ; Esej: odzyskanie "dawno utraconego świata" czy przebudzenie "monstrum"? Rozdz. VIII. Kolaż kulturowy. Opór twórczo przemieszany i przemieszczany w językach pedagogiki (i) kultury: Kolaż języków humanistyki. O zwiększeniu "przepustowości" tekstów kultury (dla) pedagogiki ; Twórczość między typografią a oralnością. Myślenie mimo oporu języka ; Kolaż jako poznawcza kreacja "dla wszystkich zmysłów" (A. Rimbaud) ; Kolaż kontekstów dla pedagogiki (z wnętrza) kultury ; Filozofia (twórczego) przypadku. O znaczącym miejscu granicy w kolażu ; Kolaż kulturowy wobec archiwum pedagogiki ; Kolaż (dla) pedagogiki. Szkoła szycia między twórczym oporem a użytkową refleksją ; Eklektyzm między pejzażem wewnętrznym a kolażem pedagogicznym. Rozdz. IX. Literatura, tekst i pedagogiczna wiarowiedza. Dyskurs(y) kultury a pedagogika czytania ; Kultura teorii literatury (R. Nycz, M.P. Markowski) a dyskursy możliwe pedagogiki ; Oblicza prawdy powieściowej: poznanie - mądrość - dialogiczność: Status dyskursywny fikcji a funkcje poznawcze powieści, Poznanie (w) powieści (Z. Mirosek) i jej mądrość niepewności (M. Kundera), Poznanie polifoniczne (M. Bachtin) jako opór wobec dyskursywnej przemocy. Rozdz. X. Rozumienie wobec interpretacji. Metodologia czytania między hermeneutyką a pedagogiczną heurystyką: Dialektyczna czy dialogiczna hermeneutyka? ; Perspektywa epistemologiczna i epistemiczna czytania (M. Siemek). Rozumienie a poznanie ; Profilowanie pojęć a profilowanie sensu interpretacji ; Teoria, interpretacja i (pedagogiczna) wiedza ; Spór autorów, opór tekstu, upór czytelnika i napór (nad)interpretacji. Rozdz. XI. Osobliwości pedagogicznego czytania kultury. Warianty (akty) dyskursywne i zdarzenia metodologiczne: Janusowa brama literatury. Odczytanie wpisanego w kulturę, czyli poszukiwanie i przeszukiwanie inności ; Literatura jako interfejs dla dyskursów pedagogiki. Prze-kładanie granic kultury ; Akty versus zdarzenia, czyli czytanie poszukujące i przeszukujące ; Między symptomem a rozumieniem: Doczytanie nienapisanego a wpisanego w tekst, czyli czytanie symptomów i lektura symptomalna, Niedoczytanie napisanego, czyli czytanie bez (totalnego) zrozumienia ; Dialektyki czytania: Czytanie aptekarskie versus czytanie prze-skokowe, Czytanie odpowiedzialne versus czytanie amoralne, Czytanie pod-dane versus czytanie oporowe, Czytanie od-dane versus czytanie niewierne, Czytanie nie-uprzedzone versus od-czytywanie, Czytanie zamieszkałe versus czytanie gościnne ; Poławianie pereł, czyli idiosynkratyczne poznanie na wyspach pragnienia ; Utwory wampiryczne i dyskurs wampiryczny ; Zbłąkany opór czy twórcze zboczenie? O czytaniu i pisaniu kobiet, czyli samica tropi ślady wspólnika ; Miejsce refleksji pedagogicznej między idiografizmem a idiomodyficznością (przeżycie, przebudzenie, przemiana) ; Pożytki z literatury. Zysk symboliczny między aktami a zdarzeniami czytania. Rozdz. XII. Światłocienie na wyspach oporu, czyli kreatywny potencjał buntu w przestrzeni edukacji (z ilustracjami literackimi w tle): Szkoła jako instytucja (opornego) przejścia ; Opór przeciw "termitom redukcji" (M. Kundera) i "bakcylom dżumy" (A. Camus) ; "Mądrość powieści" jako perspektywa (nowej) dydaktyki przeciw "cichemu końcowi" "człowieka, który utracił potrzebę poezji" ; Inicjalne rytuały oporu przeciw "zawieszeniu i wyłączeniu" w prozie H. Hessego ; Szkoła (bez) Cienia oporu - dalszy kształcący przykład H. Hessego ; Opór (wobec) ciała ; Opór przed życiem, czyli psychoanaliza pewnego stepowego wilka ; Męski opór przed ciałem matki i kobiece poszukiwanie "czarnego lądu" (L. Irigaray) w Cieniu patriarchatu ; Kreatywność jako opór przeciw postawie "niezróżnicowanego reprezentanta tłumu".