W OŚWIECONYCH OCZACH : 1. J. P. Norblin w Polsce. Zainteresowania historyczne w obozie reformy. Anegdoty historyczne Norblina: Wybór Piasta na króla, Wybór Przemyśla na króla czeskiego, ilustracje do Myszeidy Krasickiego, Furius Cresinus, Diogenes i Aleksander Wielki. Odrębności Norblinowskiej formy i ich geneza. Bitwa pod Zborowem. Oblężenie Chocimia. ; 2. Wydarzenia współczesne w twórczości Norblina: Uchwalenie Konstytucji Trzeciego Maja, sceny z insurekcji warszawskiej, Wieszanie zdrajców, Rzeź Pragi. Postawa Norblina w świetle faktów i korespondencji. Motywy historyczne w twórczości Norblina po jego powrocie do Francji. ; POTOMSTWO ASSARMOTHA : 1. Norblin a jego uczniowie. Tematyka insurekcyjna u Orłowskiego. Szkicownik włoski Płońskiego. Ilustracje Cecylii Dembowskiej do Barda polskiego. Początki programu historycznego w dobie stanislawowskiej. Cykl królewski Bacciarellego na Zamku Warszawskim. Franciszka Smuglewicza ryciny historyczne. "Cykle rodowe" Smuglewicza i tworzenie się cyklu piastowsko-hetmańsko-rycerskiego. Dwie orientacje. 2. Program Pieśnioksiągu J. P. Woronicza. Ilustracje do Śpiewów historycznych Niemcewicza. Woronowiczowska koncepcja dekoracji komnat pałacu biskupiego w Krakowie. Pomysły historyczne Józefa Peszki. Neosarmatyzm, jego geneza, wyraz ideowy i formalny. Malowidła Stachowicza na Sali Jagiellońskiej Collegium Maius i cykl do Rodu ludzkiego Staszica. Ikonografia "soplicowska" ; PIOSNKI I PIEŚŃ : 1. Problem przełomu romantycznego w plastyce polskiej. Rozmaitości polskie i Wspomnienia o Polakach Antoniego Oleszczyńskiego jako wyraz nowego zainteresowania historią. Prace drzeworytnicze Wincentego Smokowskiego: ilustracje do K. W. Wójcickiegoi do Witoloraudy Kraszewskiego. Cykl wolnościowy jana Lewickiego w propagandowych drukach demokratycznych. Lewicki jako ilustrator Paska. Nowe spojrzenie na przeszłość narodu w pokoleniu pierwszych romantyków. ; 2. Romantyczne spojrzenie na historię. Casus Machabeuszów W. K. Stattlera. Piotr Michałowski i jego stosunek do tematyki historycznej: wątki napoleońskie i Samosierra, Wjazd Chrobrego do Kijowa i seria hetmanów. Cykl piastowsko-hetmańsko-rycerski a osobisty rozrzchunek artysty z historią i współczesnością. Romantyzm Michałowskiego. Wzrost zainteresowań tematyką historyczną w latach trzydziestych i czterdziestych. Program Seweryna Goszczyńskiego i program Michała Grabowskiego. Historyzm lat pięćdziesiatych. Historia w twórczości Teofila kwiatkowskiego. ; MATEJKO : 1. Geneza historyzmu Jana Matejki i źródła ideowe jego twórczośći . Kazanie Skargi na tle wcześniejszych prac Matejki, jego efekt ideowy i artystyczny. Rejtan i Wyrok na Matejkę. Sytuacja ideowa artysty w okresie malowania Unii lubelskiej i Batorego. Dzwon Zygmunta i Grunwald. Podróż do Włoch. 2. Proces kształtowania się Matejkowskiej wizji wydarzeń i postaci. Stosunek do materiałów źródłowych i ich interpretacja. Praca nad kompozycją. Matejko a jego nauczyciele. Problem wpływów i stosunek do współczesnego akademizmu. Rodzime źródła Matejkowskiej formy. Sprawa wizualnej jedności obrazu. Koncepcja historycznych losów Polski w cyklu wielkich płócien Matejki. Matejko a średniowiecze. Matejko jako malarz "złotego wieku". Droga Matejki do wyobraźni narodu. KONKLUZJE I UOGÓLNIENIA.